Khắc phục chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ em | Safe and Sound

Trẻ em khỏe mạnh thông minh thường phát triển về ngôn ngữ rất nhanh. Nhiều nghiên cứu cho thấy, nếu trẻ có ngôn ngữ tốt thường có trí tuệ phát triển. Nhưng trên thực tế có những trẻ lại không phát triển ngôn ngữ bình thường theo đúng độ tuổi. Vì vậy, ngày càng có nhiều bậc cha mẹ tìm tới các chuyên gia tâm lý để khắc phục chứng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ.

Nguyễn Thị Hồng Hạnh | Bác sĩ - Viện tâm lý và sức khỏe tinh thần SnS

Trung tâm Nghiên cứu Sức khỏe Cộng đồng và Phát triển

1. Khắc phục trẻ chậm nói

a) Diễn tả thành lời những việc bạn làm

Theo các chuyên gia tâm lý, điều này đòi hỏi rất nhiều sự kiên nhẫn của chính cha mẹ và người chăm sóc trẻ. Việc giải thích cho trẻ bạn đang làm gì sẽ giúp con mở rộng vốn từ và gắn kết các từ với đồ vật, sự vật trong cuộc sống.

b) Những cuộc dạo chơi “gây quỹ từ mới”

Đưa trẻ đi dạo quanh khu nhà của bạn được chuyên gia tâm lý khuyến cáo rất tốt, giúp trẻ làm quen với từ mới. Những cuộc thám hiểm vừa thú vị vừa quen thuộc kiểu này sẽ khiến trẻ đủ hào hứng nhưng không quá sợ sệt để có thể học từ mới, hạn chế mắc rối loạn ngôn ngữ. Hãy cho trẻ đuổi theo chú chuồn chuồn hay ngồi quan sát các anh chị hàng xóm chơi đùa và nói với trẻ về tất cả những gì bạn nhìn thấy.

c) Cùng con đọc sách

Sách chính là liều thuốc thần kỳ. Theo chuyên gia tâm lý, khi ôm trẻ trong lòng, cầm trên tay cuốn truyện tranh, đọc cho con những vần thơ ngộ nghĩnh, bạn sẽ giúp trẻ làm quen với các từ mới, những vần điệu mới, để trẻ hiểu rõ hơn về cách mà mọi người nói, giảm nguy cơ mắc rối loạn ngôn ngữ. Hãy tạo thói quen đọc sách cho con hàng ngày, mỗi khi cha mẹ rảnh rỗi.

Ảnh 1: Hình thành vốn từ mới cho trẻ

d) Diễn tả thành lời những trải nghiệm mới

Những chuyến du ngoạn tới công viên, về thăm quê hay các trò chơi mới đều là những hoạt động thú vị, mang lại cho trẻ cơ hội trải nghiệm mới. Chuyên gia tâm lý khuyến cáo, phụ huynh hãy dùng các từ mới để tả cho trẻ nghe về những trải nghiệm này. Bên cạnh đó, cha mẹ cũng nên cho con cơ hội nói về những gì bé nhìn thấy và cảm nhận, chẳng hạn bé nghĩ gì về chú khỉ vui nhộn ở công viên, chú gà con xinh xắn ở sân nhà bà ngoại hay những điều kỳ diệu khác mà bé đã gặp.

e) Hát cho bé nghe

Theo các chuyên gia tâm lý, hát cho con nghe các bài hát thiếu nhi là cách rất tốt giúp trẻ ghi nhớ từ mới, dạy trẻ cách phát âm đúng các từ chỉ màu sắc, tên các con thú và nhiều khái niệm đơn giản khác, khắc phục trẻ bị rối loạn ngôn ngữ.

f) Tìm kiếm sự hỗ trợ của chuyên gia

Nếu tiếp tục nhận thấy trẻ tiến bộ rất ít trong vòng vài tháng thì nên tìm kiếm sự giúp đỡ của các chuyên gia tâm lý.

2. Khắc phục trẻ nói lắp

Các chuyên gia tâm lý cho biết, nói lắp là một rối loạn lời nói trong đó dòng chảy bình thường của ngôn ngữ bị phá hủy bởi các âm thanh hay từ ngữ bị lắp lại hoặc kéo dài. Trẻ cũng có thể gặp nhiều khó khăn khi bắt đầu câu nói. Phần lớn các trẻ đều thoát khỏi tình trạng nói lắp khi lớn lên.

Theo các chuyên gia tâm lý, cha mẹ có thể giúp con khắc phục tình trạng rối loạn ngôn ngữ này bằng cách:

Thỉnh thoảng nói với con về chứng nói lắp. Cho trẻ hiểu rằng bạn chấp nhận thực tế này và động viên con.
Tìm hiểu các cách giao tiếp với người bị nói lắp.
Nói với con một cách hết sức từ tốn.
Hàng ngày dành chút thời gian thư giãn chỉ có mẹ và con với nhau. Hãy làm theo mệnh lệnh của con, để con được làm người chỉ huy, là trung tâm của sự chú ý.
Các thành viên trong gia đình không cắt ngang lời nói của nhau, không tranh nhau nói.

Ảnh 2: Trò chuyện chậm rãi cùng con để khắc phục trẻ nói lắp

Giảm tốc độ sống trong gia đình, nhất là tốc độ trò chuyện.
Nếu bé được điều trị chứng nói lắp thì đừng đặt yêu cầu ngôn ngữ của trẻ phải hoàn hảo. Chỉ nên chờ đợi bé có lời nói tự nhiên hơn, ít từ bị lắp hơn.
Khi nói chuyện với trẻ, hãy để mắt của bạn tiếp xúc với mắt trẻ và nói từ từ. Điều này sẽ giúp trẻ bắt chước theo những hành động của bạn.
Luôn nở một nụ cười và kiên nhẫn để trẻ bớt căng thẳng khi giao tiếp. Trẻ nhỏ thường nói lắp do căng thẳng. Vì vậy, các chuyên gia tâm lý khuyến cáo, cha mẹ hãy cố gắng cho trẻ một không gian thoải mái và yên bình khi ở nhà, điều này sẽ giúp trẻ giảm bớt sự lo lắng.

3. Giúp trẻ phát triển ngôn ngữ từ sớm

Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ phụ thuộc rất nhiều vào môi trường sống. Các chuyên gia tâm lý khuyến cáo, hãy cho trẻ cơ hội giao tiếp và tham gia vào nhiều hoạt động khác nhau sẽ hạn chế rối loạn ngôn ngữ.

Bắt đầu nói chuyện với bé ngay từ khi mới sinh ra. Theo các chuyên gia tâm lý, trẻ sơ sinh cũng có thể nghe được lời nói.
Đáp lại những tiếng gừ gừ hay lời bi bô của bé.
Chơi với bé những trò đơn giản như ú òa.
Lắng nghe trẻ. Nhìn trẻ khi con nói chuyện với bạn. Cho bé thời gian để trả lời bạn (hãy đếm tới 5 hoặc 10 trước khi bạn phá vỡ sự im lặng).
Khuyến khích bé kể truyện và chuyện trò với các bạn nhưng đừng cố tìm cách bắt bé phải nói.

Ảnh 3: Hãy giao tiếp với trẻ ngay từ khi mới sinh ra

Đọc truyện cho trẻ nghe. Chọn sách phù hợp với lứa tuổi của con, nếu trẻ không thích nghe lời thoại thì giải thích các hình vẽ cho bé.
Hát cho bé nghe, tốt nhất là hát trên nền nhạc. Việc học các bài hát mới sẽ giúp trẻ học thêm từ mới và sử dụng các kỹ năng ghi nhớ, nghe và thể hiện ý tưởng bằng từ ngữ.
Mở rộng câu nói của trẻ, ví dụ bé nói “ô tô”, bạn có thể nói “Con muốn lấy ô tô!”.
Nói chuyện thật nhiều với trẻ. Nói cho trẻ biết bạn đang làm gì trong khi làm các việc nhà.
Tổ chức các buổi đi chơi, điều này sẽ giúp cha mẹ có thêm thông tin thú vị để nói với con trước, trong và sau buổi đi chơi.
Cho con xem các bức ảnh gia đình và giải thích về những bức ảnh đó.
Trả lời con mỗi khi con nói, coi đó như một phần thưởng cho việc con nói.
Đặt cho con thật nhiều câu hỏi.
Dùng cử chỉ cùng với lời nói.
Đừng cố sửa lỗi ngữ pháp của con. Thay vào đó, cha mẹ chỉ cần dùng câu có ngữ pháp đúng để minh họa.
Chơi riêng với trẻ và nói về các đồ chơi hay trò chơi hai mẹ con đang chơi.
Cho trẻ chơi với các bạn có khả năng ngôn ngữ nhỉnh hơn một chút.